Dzień Edukacji Narodowej potocznie nazywany Dniem Nauczyciela to polskie święto oświaty i szkolnictwa przypadające na dzień 14 października. Święto to upamiętnia rocznicę powstania Komisji Edukacji Narodowej.
W obliczu pierwszego rozbioru sejm 1773 r. podjął wysiłek reformy państwa, obejmujący również zmianę systemu kształcenia. Do realizacji tego celu powołano Komisję Edukacji Narodowej. Było to pierwsze na świecie ministerstwo oświaty.
Hugo Kołłątaj – jeden z twórców KEN
KEN udało się stworzyć jednolity system szkolnictwa, zreformować uniwersytety i opracować zbiór przepisów szkolnych. Komisja zajęła się domowym kształceniem dziewcząt, a także zainicjowała powstanie sieć szkół parafialnych dla chłopów.
Powołane przez nią Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych zreformowało programy i metody nauczania, wydało nowoczesne podręczniki. Kształcenie miało dawać praktyczne umiejętności, dlatego ograniczono nauczanie łaciny, a wprowadzono przedmioty przyrodnicze, fizykę, historię, geografię, a także elementy nauk rolniczych i medycznych.
Grzegorz Piramowicz autor opracowanego na zlecenie KEN „Elementarza dla szkół parafialnych narodowych”
Podsumowanie dokonań Komisji
- opracowanie nowych programów nauczania w duchu umiarkowanego oświecenia,
- utworzenie seminariów skierowanych dla nauczycieli,
- publikacja nowatorskich podręczników szkolnych – w sumie wydano 30 podręczników, z czego 17 publikacji miało charakter podręczników, 6 książek pomocniczych, takich jak słowniki, wypisy oraz tablice logarytmiczne. Część z nich wydane po raz pierwszy stworzyło polską terminologię naukową takich dziedzin jak fizyka, matematyka, chemia, logika, gramatyka,
- dokonywana reformacji szkolnictwa,
- utworzenie Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych,
- wprowadzenie m.in. historii naturalnej,
- wprowadzenie elementów wychowania fizycznego,
- zaczęto nauczać w języku polskim – nauka w języku łacińskim była zakazana.
Działalność KEN została uznana za jedno z największych osiągnięć kulturalnych Polski w czasach oświecenia, a jej patriotyczno-obywatelskie wychowanie dało pozytywne efekty zwłaszcza w dobie zaborów.
(kl)
